پشت دوتای فلک راست شد . : چون خبر زاده شدن ممدوح به گوش فلک گوژپشت رسید از خرمی و شادی قد خمیده اش مانند جوانان راست شد
تا چو تو فرزند زاد مادر ایام را : مادر چون تو فرزندی برای ایام زایید
حکمت محض است اگر. : منظور این است که لطف خداوند جهان آفرین چون محض حکمت است و مهر خدای متعال حکیمانه است و مصلحت عامه مردم را ویژه بنده خاص خود ( اتابک ) ساخته است.
مشاطه : آرایشگر ، منظور این است همچنان که روی دلارام نیاز به مشاطه ندارد ممدوح نیز احتیاج به وصف اهل فضل ندارد
تقصیر و تقاعدی که در مواظبت خدمت بارگاه خداوندی می رود بنابر آنست که طایفه ای از حکماء هندوستان در فضایل بزرجمهر سخن می گفتند به آخر جز این عیبش ندانستند که در سخن گفتن بطیء است یعنی درنگ بسیار می کند و مستمع را بسی منتظر باید بودن در تقریر سخنی کند بزرجمهر بشنید و گفت اندیشه کردن که چه گویم به از پشیمانی خوردن که چرا گفتم
تقصیر و تقاعد : تقاعد به معنی کناره گیری و باز نشستن
مواظبت : پیوسته نگاهداشتن و نگهبان بودن
بزرجمهر : معرب بزرگمهر است که وزیر خسرو انوشیروان بوده و ترجمه کلیله و دمنه منسوب به اوست
بطیء : کند
مستمع : شنونده
تقریر : برقرار کردن و پابرجا ساختن
سخندان پرورده پیر کهن
بیندیشد آنگه بگوید سخن
مزن تا توانی بگفتار دم
نکو گوی اگر دیر گویی چه غم
بیندیش و آنگه بر آور نفس
و زان پیش بس کن که گویند بس
به نطق آدمی بهتر است از دواب
دواب از تو به گر نگویی صواب
و زان پیش بس کن که گویند بس :یعنی پیش از انکه مردم خسته شوند و تو را به کوتاه کردن سخن مم سازند تو خود سخن کوتاه کن
دواب : به معنی جنبنده و در اینجا منظور حیوانات است
فکیف در نظر اعیان حضرت خداوندی عزّ نصرُه که مجمع اهل دلست و مرکز علمای متبحر اگر در سیاقت سخن دلیری کنم شوخی کرده باشم و بضاعت مزجاة به حضرت عزیز آورده و شبه در جوهریان جوی نیرزد و چراغ پیش آفتاب پرتوی ندارد و مناره بلند بر دامن کوه الوند پست نماید
فکیف :پس چگونه ممکن است
اعیان : بزرگان و برجستگان
عزّ نصرُه : پیروزیش بزرگ و گرامی باد
متبحر : جامع فنون
سخن ,تو ,پیش ,منظور ,چون ,بس ,پیش بس ,زان پیش ,است که ,بس کن ,کن که
درباره این سایت